Câu 1. Cuộc sống gian khổ của nhân dân Cao- Bắc- Lạng và tội ác của giặc Pháp.

Cuộc sống gian khổ của người dân Cao Bắc Lạng và tội ác của giặc Pháp được thể hiện qua cách kể chuyện chân thật của người miền núi bằng những thơ:

Mấy năm quên tết tháng Giêng, quên rằm tháng bảy

Chạy hết núi lại khe, cay đắng đủ mùi

Đó là cuộc sống không ổn định, nơm nớp lo âu, thiếu thốn trăm bề, thiếu vắng niềm tin:

Từng cái lán nó đốt đi trơ trụi

Nó vơ hết áo quần trong túi

Nghệ thuật tái hiện những chi tiết cũng có nét độc đáo, gây xúc động:

Cha ngã xuống nằm yên trên mặt đất

Cha ơi! Cha không biết nói rồi

Tác giả đưa ra những cảnh tượng thật là thê thảm, xót xa đau đớn đến bầm gan tím ruột:

Mẹ tháo khăn phủ mặt cho chồng

Con cởi áo liêm thân cho bố

Mẹ con ẵm cha đi nằm ở chân rừng

Máu đầy tay, nước tràn đầy mặt. . .

Hiệu quả nghệ thuật của việc xây dựng cảnh tượng thê thảm như trên là gây nên những ấn tượng mạnh vì nó tác động vào người đọc bằng những hình ảnh cụ thể: “Cha ngã xuống", "phủ mặt cho chồng", “máu đầy tay". . .

-   Thái độ của tác giả khi kể tội ác của giặc Pháp: xót xa, đau đớn, căm thù đến tột độ và muốn hành động trả thù: “Mày sẽ chết, thằng giặc Pháp hung tàn băm xương thịt mày mới hả".